Πριν από μερικά χρόνια, δεν γινόταν καν συζήτηση για την πιθανότητα να βρίσκεται στο πλευρό της επιτοκης γυναίκας ο σύντροφός της. Απο τη στιγμη, που την "επιαναν" οι πόνοι τοκετου και ειαγόταν στο μαιευτηριο, αποχαιρετουσε τον καλό της και τον ξανασυναντουσε πλεον, οταν και οι δυο θα ηταν γονεις!

Το σημαντικο αυτο, όμως, περασμα απο τη μια οχθη στην αλλη, απο την ανεμελη ζωη στην οικογένεια, με την πληρη μορφη της, δεν αξιζε να κρατα απομακρυσμενους -τοπικα- τους δυο γονεις… Τη γυναικα, στην αίθουσα τοκετού, να "αγωνίζεται" να φέρει στον κόσμο το παιδί τους μεταξύ αγνώστων και τον άντρα να "κοβει βόλτες" στην αιθουσα αναμονης του μαιευτηριου εως οτου ακουσει την αναγγελια τοκετου, που θα τον "έχριζε" και επισημα πλέον πατερα!

Τα συναισθήματα και η ψυχολογική κατάσταση της εγκύου, που έχει μπει στη διαδικασία τοκετού, έχουν πλέον κερδίσει έδαφος στη μαιευτική και είναι κοινώς αποδεκτό ότι παίζουν σημαντικότατο ρόλο για τη γυναίκα, που δίνει ζωή στο σπλάχνο της. Ετσι, η συντριπτική πλειοψηφία των ζευγαριών, που περιμένουν το παιδί τους, αισθάνονται την ανάγκη να περάσουν μαζί τη διαδικασία τοκετού. Αν και ορισμένοι άνδρες θεωρούν οτι δε θα τα καταφέρουν έως το τέλος -τη στιγμή, που μητέρα και παιδί αποχωρίζονται και κόβεται ο ομφάλιος λώρος- είναι αρκετοί εκείνοι, που επιλέγουν να βρίσκονται τουλάχιστον κοντά στην επίτοκη σύντροφό τους, καθ'ολη τη διάρκεια των ωδίνων.

Επειδή, σε αυτές τις κρίσιμες στιγμες, μεγαλύτερη σημασία πρέπει να δίνεται στην επίτοκη και την ψυχολογία της, αξίζει να έχει ξεκαθαρίσει το ζευγάρι, αν θέλει να το περάσει μαζί ή αν είναι καλύτερα για τη μητέρα να μην έχει και το πρόσθετο άγχος ότι θα λιποθυμήσει ο άντρας της την κρίσιμη στιγμή, που επιτέλους γεννάει!

Αν, όμως, τελικα, ο συντροφος αποφασισει να ειναι κοντα της, πρεπει να εχει ενημερωθει απο πριν απο τον μαιευτηρα ποιος θα ειναι ο ρολος του κατα τη διαρκεια του τοκετού, ωστε να ειναι εξοικειωμενος με το περιβαλλον του τοκετού, να αντιλαμβανεται τις βασικες σωματικες και ψυχολογικες πλευρες της γυναικας του, που χρειαζεται να ειναι οσο το δυνατον καλυετρα, για να φερει στον κοσμο το παιδι τους.

Ακολουθούν αναλυτικές, "λεπτό-προς-λεπτό" οδηγίες για τους μπαμπάδες, όπως τις διαβάσαμε στο βιβλίο "Τι να περιμένεις όταν είσαι έγκυος" από τις Εκδόσεις Διόπτρα.

Πρώτη φάση τοκετού και ενώ βρίσκεστε ακόμη στο σπίτι:

• Εξασκηθείτε στη χρονομέτρηση των συσπάσεων. Το διάστημα ανάμεσα στις συσπάσεις χρονομετρείται από την έναρξη της μίας σύσπασης ως την έναρξη της επόμενης. Καλό θα είναι να χρονομετράτε περιοδικά και να σημειώνετε τη συχνότητα και τη διάρκειά τους. Όταν τα διαστήματα είναι μικρότερα των 10 λεπτών, μπορείτε να τις χρονομετράτε συχνότερα.
• Βοηθήστε τη γυναίκα σας να ηρεμήσει. κατά τη διάρκεια αυτής της πρώτης φάσης του τοκετού, ο σημαντικότερος ρόλος σας είναι να κρατήσετε τη σύντροφό σας ήρεμη. Και ο καλύτερος τρόπος, για να το κάνετε αυτό, είναι να μείνετε και ο ίδιος ήρεμος, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Το άγχος σας μπορεί να μεταφερθεί, άθελά σας, και σ’ εκείνη, όχι μόνο με λόγια, αλλά και μέσα από το άγγιγμά σας – ή ακόμα και από τις εκφράσεις σας (γι’ αυτό, όχι συνοφρυώματα, παρακαλούμε). κάνοντας μερικές ασκήσεις χαλάρωσης μαζί της ή κάνοντάς της λίγο απαλό, αργό μασάζ, μπορεί να βοηθήσετε την κατάσταση. Είναι πολύ νωρίς, όμως, για να αρχίσετε τις ασκήσεις αναπνοών. Προς το παρόν, αναπνέετε απλώς κανονικά.
• Προσφέρετέ της ηρεμία, καθησυχάζετέ τη και στηρίζετέ τη. Θα τα χρειαστεί όλα αυτά στο εξής.
• Διατηρήστε το χιούμορ σας και βοηθήστε τη να διατηρήσει και εκείνη το δικό της· άλλωστε, η ώρα περνά γρηγορότερα, όταν κανείς διασκεδάζει. Θα είναι πιο εύκολο να γελάσετε τώρα, παρά όταν οι συσπάσεις θα έρχονται πιο γρήγορα και θα είναι πιο έντονες (τότε πιθανότατα δεν θα βρίσκει τίποτα ιδιαίτερα αστείο).
• Δοκιμάστε να της αποσπάσετε την προσοχή. Προτείνετε δραστηριότητες, που θα σας βοηθήσουν και τους δύο να βγάλετε τον τοκετό από το μυαλό σας: να παίξετε ένα βιντεοπαιχνίδι, να δείτε κάτι ανόητο στην τηλεόραση, να μπείτε στο διαδίκτυο σε μια σελίδα με τα γενέθλια διασημοτήτων, για να δείτε με ποιον θα γιορτάζει το μωρό σας του χρόνου, να ψήσετε κάτι για τις προμήθειες, που θα αφήσετε στον καταψύκτη για μετά τη γέννα, να κάνετε έναν σύντομο περίπατο.
• Διατηρήστε τις δικές σας δυνάμεις, έτσι ώστε να μπορέσετε να ενισχύσετε και τις δικές της. Τρώτε κατά περιόδους, αλλά προσπαθώντας να της συμπαραστέκεστε (μην κατεβάσετε ένα τεράστιο χάμπουργκερ, αν εκείνη στριφογυρίζει το κουτάλι της σε ένα γιαούρτι). Ετοιμάστε ένα σάντουιτς, για να πάρετε μαζί σας στο μαιευτήριο, αλλά αποφύγετε καθετί με δυνατή μυρωδιά. Δεν θα έχει διάθεση να μυρίζει σκόρδο ή κρεμμύδι στην ανάσα σας.

Δεύτερη φάση τοκετού

Αν υπάρχει μαία, μπορεί να βοηθήσει σε πολλά από τα παρακάτω. Συζητήστε από πριν ποιος θα κάνει τι για την επίτοκο σύζυγό σας.

• Ενημερώστε κάθε νοσοκόμα και όλα τα άλλα πρόσωπα, που βοηθούν στη γέννα για τις προτιμήσεις σας. Αν αλλάξει η βάρδια, βεβαιωθείτε ότι ενημερώθηκε η νέα.
• Αν η μαμά θέλει φάρμακα, ενημερώστε τη νοσοκόμα ή το γιατρό. Σεβαστείτε την απόφασή της – να συνεχίσει χωρίς φάρμακα ή να πάρει αναλγητικά.
• Κατανοείτε τις ενδείξεις της. Ό,τι θέλει η μαμά, πρέπει να το έχει. Έχετε στο νου σας ότι αυτά που θέλει μπορεί να αλλάζουν από στιγμή σε στιγμή. Το ίδιο ισχύει και για τη διάθεσή της και για τις αντιδράσεις της προς εσάς. Μην το παίρνετε προσωπικά αν δεν ανταποκρίνεται −ή ακόμα κι αν εκνευρίζεται− στις προσπάθειές σας να την κάνετε να νιώσει καλά. Περιορίστε τες, αν το προτιμάει – αλλά θα πρέπει να είστε έτοιμος να τις εντείνετε δέκα λεπτά αργότερα, αν το θελήσει. Μην ξεχνάτε ότι ο ρόλος σας είναι σημαντικός, ακόμα κι αν μερικές φορές νιώθετε ότι περισσεύετε. Το πρωί (ή όταν θα έχουν τελειώσει όλα) θα εκτιμήσει τη βοήθειά σας.
• Φτιάξτε της τη διάθεση. Αν είναι δυνατόν, κρατάτε την πόρτα του δωματίου κλειστή, τα φώτα χαμηλωμένα και το δωμάτιο ήσυχο, ώστε να ευνοείται μια χαλαρή και ήρεμη ατμόσφαιρα. Λίγη απαλή μουσική μπορεί επίσης να βοηθήσει (εκτός αν προτιμά να δει τηλεόραση· μην ξεχνάτε ότι εκείνη είναι το αφεντικό). Συνεχίστε να την ενθαρρύνετε να εφαρμόζει τεχνικές χαλάρωσης ανάμεσα στις συσπάσεις και να κάνει τις αναπνοές της κατά τη διάρκεια των συσπάσεων – αλλά μην την πιέζετε αν δεν τις θέλει ή αν η διαδικασία της χαλάρωσης αρχίζει να της δημιουργεί στρες. Αν η απόσπαση της προσοχής μοιάζει να τη βοηθά, στραφείτε σε κάτι άλλο. Αλλά αποσπάτε της την προσοχή μόνο στο βαθμό, που φαίνεται να θέλει να αποσπάται.
• Τονώνετε το ηθικό της. Καθησυχάζετέ τη και επαινείτε τις προσπάθειές της (εκτός αν η λεκτική στήριξη την εκνευρίζει περισσότερο) και αποφεύγετε κάθε είδους κριτική (ακόμα και την εποικοδομητική). Προσπαθήστε να την εμψυχώνετε (αλλά σε χαμηλούς τόνους – πιθανότατα δεν θα εκτιμήσει τυχόν υπερβολές). Ειδικά αν ο τοκετός εξελίσσεται αργά, προτείνετέ της να αντιμετωπίσει τον τοκετό της σύσπαση προς σύσπαση και υπενθυμίζετέ της ότι ο κάθε πόνος τη φέρνει πιο κοντά στη στιγμή, που θα αντικρίσει το μωρό. Αν όμως θεωρεί την εμψύχωσή σας εκνευριστική, σταματήστε. Παραμείνετε στη συμπαράσταση, αν σας φαίνεται πως αυτό θέλει.
• Καταγράφετε τις συσπάσεις. Αν είναι συνδεδεμένη με μόνιτορ, ζητήστε από το γιατρό ή τη μαία να σας δείξει πώς διαβάζεται. Αργότερα, όταν οι συσπάσεις θα έρχονται η μία μετά την άλλη, θα μπορείτε να της το ανακοινώνετε, όταν βλέπετε ότι αρχίζει η κάθε νέα σύσπαση − εκτός αν αρχίσει να το βρίσκει αυτό ενοχλητικό. (Η συσκευή μπορεί να ανιχνεύει το σφίξιμο της μήτρας πριν το αντιληφθεί εκείνη, οπότε θα μπορείτε να της λέτε πότε έχει σύσπαση, αν δεν τη νιώθει χάρη σε επισκληρίδιο αναισθησία.) Μπορεί επίσης να ενθαρρύνετε τη σύζυγό σας στις δύσκολες συσπάσεις, λέγοντάς της πότε τελειώνει η κάθε κορύφωση. Αν δεν υπάρχει συσκευή παρακολούθησης, ζητήστε από τη μαία να σας δείξει πώς θα αναγνωρίζετε την αρχή και το τέλος των συσπάσεων, βάζοντας το χέρι σας στην κοιλιά της γυναίκας σας (εκτός αν δεν το θέλει εκεί).
• Κάνετε μασάζ στην κοιλιά ή στη μέση της ή χρησιμοποιήστε αντίθετη πίεση ή οποιεσδήποτε άλλες τεχνικές έχετε μάθει, για να την κάνετε να νιώσει πιο άνετα. Αφήνετέ τη να σας λέει εκείνη ποιος τύπος χαδιών ή αγγίγματος ή μασάζ τη βοηθάει. Αν προτιμά να μην την αγγίζετε καθόλου, θα είναι ίσως καλύτερα να την τονώνετε λεκτικά. Μην ξεχνάτε ότι αυτά που την κάνουν να νιώθει καλά τη μια στιγμή, μπορεί να την εκνευρίζουν την επόμενη και αντίστροφα.
• Υπενθυμίζετέ της να πηγαίνει στο μπάνιο τουλάχιστον κάθε μία ώρα, αν δεν έχει καθετήρα. Μπορεί να μην αισθάνεται την ανάγκη, αλλά η γεμάτη ουροδόχος κύστη μπορεί να εμποδίσει την πρόοδο του τοκετού.
• Προτείνετέ της να αλλάζει περιοδικά θέση· πηγαίνετέ τη μια βόλτα στο διάδρομο, αν είναι δυνατόν.
• Διατηρείτε τη δροσερή. Χρησιμοποιείτε ένα πανί βρεγμένο με κρύο νερό και στυμμένο, για να δροσίζετε το πρόσωπο και το σώμα της· φρεσκάρετέ την κάθε τόσο.
• Αν είναι κρύα τα πόδια της, προσφερθείτε να της δώσετε ένα ζευγάρι κάλτσες και να τη βοηθήσετε να τις φορέσει (δεν της είναι εύκολο να φτάσει τα πόδια της).
• Γίνετε η φωνή και τα αυτιά της. Περνάει αρκετά, γι’ αυτό ελαφρύνετέ τη. Λειτουργήστε όσο γίνεται ως μεσάζων με το ιατρικό προσωπικό. Σταματάτε ερωτήσεις, στις οποίες μπορείτε να απαντήσετε ο ίδιος και ζητάτε επεξηγήσεις σχετικά με τις διαδικασίες που ακολουθούνται, τον εξοπλισμό και τυχόν φάρμακα που χορηγούνται, έτσι ώστε να μπορείτε να της λέτε τι γίνεται. Για παράδειγμα, μπορεί αυτή να είναι η κατάλληλη στιγμή, για να μάθετε αν θα τοποθετηθεί καθρέφτης, ώστε να μπορεί να παρακολουθήσει τον τοκετό της. Παίζετε το ρόλο του συνηγόρου της, αν χρειαστεί, αλλά προσπαθείτε να δίνετε για λογαριασμό της τις μάχες ήρεμα, ίσως έξω από το δωμάτιο, ώστε να μην αναστατώνεται.

Τρίτη φάση: μεταβατικος τοκετος

Και πάλι, η μαία, αν υπάρχει, μπορεί να μοιραστεί μαζί σας τις ακόλουθες τεχνικές ανακούφισης:

• Αν η σύζυγός σας που γεννά έχει κάνει επισκληρίδιο αναισθησία ή έχει πάρει άλλου είδους αναλγητικά, ρωτήστε τη αν χρειάζεται άλλη μία δόση. Η μετάβαση μπορεί να είναι επώδυνη και αν η επισκληρίδιος αναισθησία της υποχωρεί, δεν θα νιώθει ιδιαίτερα ευχάριστα. Στην περίπτωση αυτή, ενημερώστε τις νοσοκόμες ή το γιατρό. Αν η μαμά συνεχίζει χωρίς φάρμακα, τώρα θα σας χρειάζεται περισσότερο παρά ποτέ (διαβάστε παρακάτω).
• Να είστε εκεί, αλλά να της αφήνετε κάποιο χώρο, αν σας φαίνεται ότι τον χρειάζεται. Συχνά, οι γυναίκες που βρίσκονται στο μεταβατικό στάδιο, δεν θέλουν να τις αγγίζουν – όμως, όπως πάντα, θα πρέπει να ερμηνεύετε τα σημάδια της. Το μασάζ στην κοιλιά μπορεί να την ενοχλεί ιδιαίτερα τώρα, ενώ αν εξασκείτε αντίθετη πίεση στο κάτω μέρος της πλάτης της, μπορεί να συνεχίσετε να της προσφέρετε κάποια ανακούφιση από τον πόνο της μέσης. Θα πρέπει να είστε έτοιμος να κάνετε πίσω –να απομακρυνθείτε ακόμα και από την πλάτη της– αν σας το ζητήσει.
• Αφήστε τα περιττά λόγια. Δεν είναι ώρα τώρα για ψιλή κουβέντα και πιθανώς ούτε για αστεία. Προσφέρετέ της ήρεμη συμπαράσταση και βοηθήστε τη με οδηγίες σύντομες και συγκεκριμένες.
• Προσφέρετέ της πολλή ενθάρρυνση, εκτός αν προτιμά να παραμένετε σιωπηρός. Αυτή την ώρα, μπορείτε να επικοινωνείτε πιο εκφραστικά με την ανταλλαγή βλεμμάτων ή με το άγγιγμα, παρά με τα λόγια.
• Κάνετε τις αναπνοές μαζί της σε κάθε σύσπαση, αν αυτό μοιάζει να τη βοηθά.
• Βοηθάτε να ξεκουράζεται και να χαλαρώνει ανάμεσα στις συσπάσεις, αγγίζοντας απαλά την κοιλιά της για να της δείχνετε πότε έχει τελειώσει η σύσπαση. Υπενθυμίζετέ της να χρησιμοποιεί αργές, ρυθμικές αναπνοές ανάμεσα στις συσπάσεις, αν μπορεί.
• Αν οι συσπάσεις μοιάζουν να γίνονται συχνότερες και/ή αν αισθάνεται την ανάγκη να σπρώξει −και δεν έχει εξεταστεί πρόσφατα− ενημερώστε τη μαία ή το γιατρό. Μπορεί να έχει πλήρη διαστολή.
• Προσφέρετέ της συχνά παγάκια ή μια γουλιά νερό και σκουπίζετε κάθε τόσο το μέτωπό της με μια δροσερή υγρή πετσέτα. Αν κρυώσει, δώστε της μια κουβέρτα ή ένα ζευγάρι κάλτσες.
• Έχετε διαρκώς στο νου σας την ανταμοιβή, που θα πάρετε και οι δύο. Κάνατε μεγάλη διαδρομή, αλλά δεν θα περάσει πολλή ώρα πριν αρχίσουν οι εξωθήσεις – και πριν φτάσει αυτό το πραγματάκι, που τόσο προσδοκούσατε, στην αγκαλιά σας.

Γέννα

Αν υπάρχει μαία παρούσα, μπορεί να συνεχίσει να σας βοηθά, εστιάζοντας την προσοχή της στα πιο πρακτικά θέματα της μεταγεννητικής φροντίδας, ενώ εσείς θα περνάτε λίγο ποιοτικό χρόνο με τους δυο αστέρες της παράστασης.

• πείτε στη γυναίκα σας μερικά επαινετικά λόγια που με τόσο κόπο κέρδισε − και συγχαρείτε και τον εαυτό σας για τη δουλειά, που τόσο καλά κάνατε.
• Αρχίστε να δένεστε με το μικρό σας − κρατώντας το λίγο στην αγκαλιά σας και χαϊδεύοντάς το, ψιθυρίζοντάς του τρυφερά λόγια, τραγουδώντας του. Μην ξεχνάτε ότι αυτό το παιδί έχει πιθανότατα ήδη ακούσει τη φωνή σας όσο βρισκόταν στη μήτρα και είναι εξοικειωμένο στο άκουσμά της· ακούγοντάς τη λοιπόν τώρα, θα ηρεμεί στο άγνωστο νέο περιβάλλον.
• Μην ξεχάσετε και λίγα χάδια και κάποιο επιπλέον δέσιμο με τη νέα μαμά.
• Ζητήστε μια παγοκύστη, για να ανακουφίσετε την περιοχή του περινέου της, αν δεν της δώσει η νοσοκόμα.
• Ζητήστε λίγο χυμό για τη νέα μαμά· μπορεί να διψάει πολύ, έπειτα από όλη αυτή την προσπάθεια.
• Αν έχετε μαζί σας τον απαραίτητο εξοπλισμό, τραβήξτε τις πρώτες φωτογραφίες του μωρού ή καταγράψτε το εκπληκτικό νεογέννητό σας σε βίντεο.

‪Διαβάστε τη Δευτέρα για τα συναισθήματα του πατέρα καθ'όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, κατά τον τοκετό και τις πρώτες ημέρες με το νεογέννητο.